Welkom! Je bent uitgekomen op de nieuwe website van Voedingsgeneeskunde. De reguliere website is sterk verouderd en is aan vernieuwing toe. Je zult steeds vaker worden doorverwezen vanuit een podcastaflevering of de nieuwsbrief naar deze nieuwe website. Surf gerust rond, de website is nog volop in ontwikkeling.
Urineweginfecties en prostatitis zijn veelvoorkomende, maar vaak onderbelichte gezondheidsproblemen die mannen kunnen treffen. Hoewel urineweginfecties vaak worden geassocieerd met vrouwen, kunnen mannen door hun anatomie en bijkomende aandoeningen, zoals prostatitis, ernstigere symptomen en complicaties ervaren. Deze aandoeningen kunnen een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit en het welzijn van mannen. Een beter begrip van deze aandoeningen is essentieel voor het bevorderen van de gezondheid van mannen en het verminderen van potentiële risico's en complicaties.
Bij mannen komen UWI's minder vaak voor dan bij vrouwen, maar wanneer ze zich voordoen, kunnen ze ernstiger zijn. Terwijl de plasbuis bij vrouwen maar 3 centimeter is, is deze bij mannen ongeveer 20 cm (afhankelijk van de lengte van de penis). Dit maakt dat bijvoorbeeld de E-coli bacterie, voor 80% verantwoordelijk voor UWI 's bij vrouwen, veel minder veroorzaker is van UWI's bij mannen. UWI's treffen ongeveer 20% van de mannelijke bevolking in hun leven. De incidentie van UWI's is 0,9-2,4 gevallen per 1.000 bij mannen van < 55 jaar en 7,7 per 1.000 bij mannen van >85 jaar.1
Er zijn drie vormen van UWI's te onderscheiden: cystitis (infectie van de blaas), urethritis (infectie van de plasbuis) en pyelonefritis (infectie van de wand van het nierbekken).
Bacteriële infecties zijn de belangrijkste oorzaak van UWI's. Veel voorkomende gramnegatieve veroorzakers zijn Klebsiella en Proteus. Daarnaast kan E-coli uit de darmen een dader zijn. Ook een vergrote prostaat (benigne prostaathyperplasie) kan een oorzaak zijn. Daardoor wordt de urinestroom belemmerd, wat de kans op infecties vergroot doordat urine kan achterblijven in de blaas. Het risico op infecties kan ook zijn verhoogd door anatomische afwijkingen, nierstenen of andere urologische aandoeningen die de urinewegen belemmeren of irriteren. Daarnaast is het mogelijk dat door een verhoogde suikerspiegel in de urine bij diabetes bacteriën profiteren van deze voedingsbron en op die manier UWI's veroorzaken. Verder kunnen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's) zoals chlamydia of gonorroe leiden tot een infectie en kan bij een verzwakt immuunsysteem door ziekten, medicijnen of andere aandoeningen het lichaam minder goed in staat zijn om infecties te bestrijden. Tenslotte kan onvoldoende hydratatie leiden tot geconcentreerde urine, wat het risico op infecties vergroot.
De symptomen van UWI's kunnen variëren, afhankelijk van de locatie van de infectie. Veel voorkomende symptomen zijn:
Om een UWI te diagnosticeren wordt naast anamnese een laboratoriumonderzoek in urine uitgevoerd om bacteriën of andere afwijkingen te identificeren en kan bloedonderzoek nodig zijn om de algemene gezondheid te evalueren.
Prostatitis is een ontsteking van de prostaat, de klier die deel uitmaakt van het mannelijke voortplantingssysteem. Het kan acute of chronische vormen aannemen en kan worden veroorzaakt door infecties of niet-infectieuze oorzaken hebben.
Hoe vaak deze aandoening in de bevolking voorkomt, is niet eenduidig vast te stellen omdat de diagnostiek van prostatitis ingewikkeld is. Het treft 10 tot 14% van de mannen van alle leeftijden en etnische achtergronden. Tot 50% van de mannen lijdt op enig moment in hun leven aan deze aandoening.2,3,4 Onderzoek rapporteert een incidentie van prostatitis-symptomen van 11,5% bij mannen jonger dan 50 jaar en van 8,5% bij mannen >50 jaar.5
Voor de hand ligt dat een veroorzaker van prostatitis (acuut en chronisch) een bacteriële infectie is als gevolg van een UWI. Er zijn echter meerdere factoren die predisponeren voor de ontwikkeling van prostatitis. Leefstijlfactoren zoals zittend werken, overgewicht, overmatig alcohol- of tabaksgebruik en chronische stress kunnen prostatitis in de hand werken.6 Maar langdurige seksuele onthouding heeft eveneens effect op het ontstaan van deze aandoening.7
Prostatitis kan ook optreden zonder dat sprake is van een bacteriële ontsteking. Dit wordt vaak aangeduid met het chronisch pelvisch pijnsyndroom (CPPS). De exacte oorzaak hiervan in niet altijd duidelijk maar het kan berusten op een samenspel van psychologische factoren en dysfunctie in het immunologisch, neurologisch en endocrien systeem. Wellicht speelt een ontregeling van het lokale zenuwstelsel een rol, dit na trauma (ter hoogte van bekken of geslachtsorganen) of infectie. In heel wat gevallen lijkt evenwel een psychologisch trauma aan de basis te liggen van de problematiek.8
De symptomen van acute en chronische prostatitis kunnen variëren, zowel in intensiteit als in aard.
Acute prostatitis is een plotselinge en ernstige ontsteking van de prostaat, vaak veroorzaakt door een bacteriële infectie. De symptomen zijn meestal ernstig en kunnen snel optreden. Enkele karakteristieke symptomen zijn:
Van chronische prostatitis is sprake als de klachten gedurende meer dan drie maanden aanhouden. De oorzaak is niet altijd duidelijk. De symptomen zijn vaak minder ernstig, maar kunnen aanhoudend en moeilijk te behandelen zijn. De symptomen kunnen fluctueren in intensiteit en er kunnen ook perioden zijn waarin iemand vrij is van symptomen.
Enkele typische symptomen zijn:
De diagnose van prostatitis kan wat complexer zijn dan bij UWI's omdat de symptomen vaak overlappen met andere aandoeningen, zoals blaasontsteking of neurologische aandoeningen die de blaasspierfunctie beïnvloeden. Naast anamnese omvat de diagnose een aantal mogelijkheden. Zo kan de arts de prostaat controleren op zwelling of gevoeligheid (rectaal toucher), urine- en bloedonderzoek verrichten om infecties en/of ontstekingen op te sporen en kwalitatief en kwantitatief onderzoek doen naar sperma ('zwemmerstest').
In eerste instantie is voldoende vochtinname (1,5 - 2 liter per dag) een absolute voorwaarde. Het helpt om de urinewegen te spoelen en de infectie te verminderen.
De keuze voor antibiotica ligt vaak voor de hand. Deze medicijnen zijn effectief in het bestrijden van de bacteriën die de infectie veroorzaken en bieden snel verlichting van de symptomen. Echter, het frequent en soms onterecht gebruik van antibiotica bij UWI's en prostatitis heeft geleid tot een groeiende bezorgdheid over antibioticaresistentie. Wanneer bacteriën zich in reactie op antibiotica aanpassen en resistent worden, wordt het steeds moeilijker om infecties effectief te behandelen. Dat kan leiden tot ernstigere gezondheidsproblemen en een verhoogd risico op complicaties.
Gezien deze zorg is het belangrijk om verder te kijken dan alleen de traditionele behandelingen en natuurlijke en preventieve oplossingen te overwegen bij het beheer van UWI's en prostatitis.
In eerste instantie is het bevorderen van een gezonde levensstijl essentieel. Belangrijke pijlers zijn gezonde voeding, reduceren van stress, kwalitatief goede slaap en dagelijkse beweging.
Therapeutisch kunnen de volgende interventies worden overwogen:
Probiotica kunnen de balans van de bacteriën in de uro-genitale zone verbeteren of herstellen, wat kan helpen om schadelijke bacteriën te onderdrukken en het immuunsysteem te versterken. Het gebruik van probiotica zoals L. rhamnosus is een goed alternatief voor de behandeling en preventie van UWI's via verschillende mechanismen, waaronder hechting aan de uro-epitheliale cellen en directe antimicrobiële activiteit.9 Bovendien heeft L. rhamnosus het vermogen om E. coli en andere Enterobacteriaceae-pathogenen die verantwoordelijk zijn voor prostatitis effectief te remmen. Het is ook effectief in het verminderen van de ontsteking die wordt geïnduceerd op het niveau van het prostaatepitheel en het bestrijden van dysbiose. Lactobacillus is een belangrijk onderdeel van het microbioom, die gewoonlijk wordt aangetroffen in de mondholte, het maag-darmkanaal en het urogenitale kanaal. Er is aangetoond dat een vermindering van het aantal Lactobacillus het risico op UWI's vergroot.10
Modulatie van de orale microbiota is naar voren gekomen als een mogelijke interventie om parodontale ziekten en hun systemische effecten te behandelen. De afgelopen jaren heeft nu ook de epidemiologische correlatie tussen parodontale ziekte en prostaatziekte steeds meer aandacht getrokken.11
D-mannose is een natuurlijk voorkomende suiker die vaak wordt gebruikt als een supplement bij de behandeling en preventie van UWI's door E. coli-bacteriën. Deze hebben fimbriae of pili (haartjes) op hun oppervlak. Deze structuren helpen hen te hechten aan de wand van de blaas of andere delen van de urinewegen. D-mannose kan zich binden aan de fimbriae van deze bacteriën. Hierdoor kunnen de bacteriën niet hechten aan de urinewegwand en worden ze makkelijker uitgespoeld met de urine. D-mannose kan een nuttige aanvulling zijn bij de preventie van UWI's door bacteriële adhesie te verminderen.12
Cranberry is een populaire natuurlijke remedie die vaak ter ondersteuning wordt gebruikt. De belangrijkste elementen van de werkzaamheid van cranberry zijn de proanthocyanidinen (PAC's), die een specifieke interactie hebben met bacteriën die vaak UWI's veroorzaken. De PAC's in cranberry kunnen, net als d-mannose, zich binden aan de fimbriae van bepaalde bacteriën. Cranberry bevat verschillende bioactieve stoffen die antioxidante eigenschappen hebben. Dit kan helpen bij het verminderen van ontstekingen in het lichaam, wat een positieve invloed kan hebben op prostatitis.
Door de diuretische werking kan cranberry de urineproductie verhogen. Dit kan helpen om bacteriën uit de urinewegen te spoelen, waardoor de kans op infecties verder wordt verminderd. Hoewel het onderzoek naar de effectiviteit van cranberry specifiek voor prostatitis beperkt is, kan het potentieel voor het verminderen van bacteriële adhesie en het bevorderen van een gezonde urineflow, in combinatie met de ontstekingsremmende eigenschappen, indirect bijdragen aan de behandeling van prostatitis.13
Het consumeren van een uitgebalanceerd dieet rijk aan groenten, fruit en paddenstoelen kan het immuunsysteem versterken. Specifieke voedingsmiddelen zoals cranberrysappen en probiotische drankjes als kefir en kombucha, die de balans van bacteriën in het lichaam bevorderen, kunnen helpen bij het voorkomen van UWI's. Geraffineerde en bewerkte voedingsmiddelen moeten worden vermeden omdat deze ontstekingen kunnen verergeren.
Daarnaast is het cruciaal om een gezonde levensstijl te handhaven. Regelmatige lichaamsbeweging verbetert de circulatie en vermindert stress, wat beide gunstig is voor de algehele gezondheid en het immuunsysteem. Het vermijden van roken en het beheersen van stressniveaus zijn ook belangrijke factoren die bijdragen aan een betere gezondheid van de urinewegen.
